Arnhem laat gezondheid meewegen voor elk bouwplan

‘In andere gemeenten wordt een GGD-advies al wel aan de nieuwbouw van scholen gekoppeld. Wij willen het voor álle bouwplannen op hoogblootgestelde plaatsen, zeker ook voor woningen’, zegt wethouder Marco van der Wel. Dat Arnhem de eerste gemeente is die dit zo aanpakt, stemt hem trots.

Gezondheid bepaalt bouwkeuzes

Mensen die gevoelig zijn voor luchtvervuiling zouden niet lang in de buurt van veel verkeer moeten hoeven verblijven. Binnen de bufferzones die Arnhem langs drukke wegen hanteert, wil de gemeente daarom liever geen woningen en gebouwen voor deze mensen. Maar als het ontwerp en de inrichting van het gebied zo worden uitgevoerd dat hiermee rekening wordt gehouden, kan het wel.

Van der Wel: ‘Daar is het GGD-advies voor. Door experts op het gebied van gezondheid mee te laten denken, is vooraf bekend welke keuzes nodig zijn voor een gezonder ontwerp. Niet alleen wat betreft gezonde lucht, maar ook voor bijvoorbeeld licht- en geluidoverlast of hitte. Arnhem is een van de weinige gemeenten die een buitenruimte bij elk pand verplicht stelt. Die moet natuurlijk ook aan de gezondheidseisen voldoen. Dus geen balkons aan de kant van een drukke weg. We laten de GGD bovendien beoordelen of de plannen voldoen aan onze eigen streefwaarden. Die zijn ambitieuzer dan de wettelijke normen.’

Eisen vooraf duidelijk

Paul Hofmeijer, projectleider Luchtkwaliteit en adviseur van de gemeente: ‘Door die streefwaarden en adviezen in een vroeg stadium, in de planvormingsfase, duidelijk te hebben, kunnen ontwikkelaars verder vooruitkijken. Zo is voor hen het risico kleiner dat halverwege de bouw blijkt dat het pand niet aan bepaalde eisen voldoet. En de raad kan zien welke afwegingen zijn gemaakt en zo beter besluiten over bouwplannen.’

Maximale bouwopgave

‘Als een gebouw er eenmaal is kun je het niet meer gezonder bouwen en het blijft decennia staan. Dus je kunt beter iets neerzetten dat meteen bijdraagt aan de gezondheid van onze inwoners. Streven naar meer gezondheid leeft gemeentebreed in Arnhem. Tegelijk speelt de vraag of we zo wel aan onze bouwopgave kunnen voldoen. Of bouwen niet te duur wordt. Het vergt inderdaad soms een extra stap. Maar dat hoeft niet tot een hogere prijs te leiden. Als milieueisen te laat worden meegenomen vertraagt dit een bouwplan. Omdat nu vooraf duidelijk is wat de gemeente wil, kan het ontwikkelproces sneller verlopen. En is bijvoorbeeld voor de luchtkwaliteit onze streefwaarde niet helemaal haalbaar, dan kan misschien wél een extra stap voor geluid worden gezet. Over de volle linie verbetert de gezondheid in de stad daardoor tóch.’

Handhaafbaar houtstookverbod

De Uitvoeringsagenda Lucht 2024-2030 bevat meer nieuwe plannen die bijdragen aan schonere lucht. Zo stimuleert Arnhem inwoners om hun rookkanaal af te breken. Ook gaat de gemeente onderzoeken of het rookkanalen bij nieuwbouw kan verbieden. ‘We zouden graag een handhaafbaar houtstookverbod willen invoeren. We dringen er bij het Rijk continu op aan om gemeenten de mogelijkheid te geven om lokaal te kunnen afwijken van de landelijke wetgeving, net zoals bij een vuurwerkverbod’, zegt Hofmeijer.

Mobiliteitsplan

In Arnhem is naast de luchtagenda het Duurzaam Mobiliteitsplan in de maak. Van der Wel: ‘Voetgangers en fietsers krijgen voorrang, gevolgd door OV en deelvervoer. We zetten consequent nieuwe stappen om de stad gezonder te maken. Het mobiliteitsplan is een model dat de hele stad omvat. Als de raad hiermee instemt, kan de ringweg van 3 banen naar 1. Er komen nieuwe parkeernormen, nieuwe maximumsnelheden: 50 km/u waar je nu nog 80 mag en 30 waar nu 50 is toegestaan. We stimuleren meer deelauto’s en sloop van oude scooters. Daar zijn we overigens al mee begonnen. De hoge uitstoot van verkeer gaat door alle mobiliteitsmaatregelen omlaag. Inzet is altijd: hoe maken we bij elk plan de leefomgeving gezonder.’