Eindhoven gaat door met vuurwerkverbod rond oud en nieuw

Overlast en schade door vuurwerk én luchtverontreiniging voorkomen. Dat waren de twee voornaamste redenen waarom de Eindhovense gemeenteraad in 2021 de motie ‘De laatste klap op de vuurpijl’ uitsprak. In die motie gaf de raad aan te willen toegroeien naar een vuurwerkvrije stad. ‘En natuurlijk telt ook veiligheid mee. Er zijn immers altijd veel vuurwerkslachtoffers’, zegt Gerard van Mulken, beleidsadviseur milieu van de gemeente.

Enorme uitstoot luchtvervuilende stoffen

‘Maar het belangrijkste waren toch de overlast en de luchtvervuiling. Overlast van het afschieten van vuurwerk door jongeren de hele dag door. En luchtvervuiling door de enorme uitstoot van schadelijk stoffen rond twaalf uur ’s nachts. Die piek zie je duidelijk in de metingen terug. En aangezien dit college luchtkwaliteit hoog op de agenda heeft, schenkt het hier aandacht aan.’

Nieuwe traditie

Bij het inluiden van 2024 gold dus voor het eerst een verbod op het afsteken van vuurwerk door particulieren. Bureau Ipsos I&O onderzocht namens de gemeente het verloop en effect van dit verbod. Naar aanleiding van deze evaluatie van de jaarwisseling ziet de gemeente potentie in het verbod, in combinatie met één centrale vuurwerk- en lichtshow. Die show heeft het in zich, zo blijkt, om uit te groeien tot een nieuwe traditie van het vieren van de jaarwisseling.

Verschillende onderzoeksmethoden

Ipsos zette verschillende onderzoeksmethoden in bij de evaluatie: een online enquête onder bijna 5.000 mensen van het DigiPanel en een kleine 700 personen die via een campagne op sociale media werden geworven. Ook kregen een kleine 60 ondernemers uit de binnenstad en bezoekers aan de licht- en vuurwerkshow (272) online vragen voorgeschoteld. Daarnaast hielden de onderzoekers 13 diepte-interviews met 27 professionals en samenwerkingspartners van de gemeente (zoals politie, boa’s, toezichthouders, ondernemers en jongerenwerkers). Tot slot analyseerde het bureau het aantal meldingen en incidenten van vuurwerk(overlast) die bij verschillende partijen binnenkwamen.

90 procent wist van verbod

Uit het onderzoek kwam onder meer naar voren dat 90 procent van de mensen op de hoogte was van het lokale verbod. Ook bleek dat de meerderheid van de bezoekers en professionals de centrale show een mooie traditie vindt en de eerste versie een mooie start daarvan. De professionals gaven wel aan dat het afsteekverbod niet is nageleefd; er werd nog veel vuurwerk afgestoken. Vergeleken met het laatste pre-coronajaar 2019-2020 was er een daling van 38 procent qua overlastmeldingen. Vergeleken met het eerste post-coronajaar 2022-2023 was er juist een stijging van 20 procent te zien.

Daling fijnstofconcentratie

De luchtkwaliteit werd ook gemeten. Hoewel de weersomstandigheden ook van invloed zijn, durven de onderzoekers toch van een positieve invloed op de lokale luchtkwaliteit én de gezondheid van inwoners te spreken. Vergeleken met andere jaarwisselingen lag de fijnstofconcentratie in het centrum van de stad lager.

Jongerenwerk

Van Mulken: ‘Het draagvlak voor deze aanpak van de jaarwisseling is dus behoorlijk, blijkt uit het onderzoek. Nu is het wel zaak om te kijken hoe we het gaan uitvoeren. En vooral ook hoe we de jongeren bereiken en ze ook meekrijgen. Het is sowieso moeilijk om een verbod te handhaven. Te meer omdat vuurwerk – ook zwaarder – in België heel gemakkelijk te verkrijgen is. Maar goed, we gaan het nu toch doen, in navolging van een aantal plaatsen zoals bijvoorbeeld Amsterdam.’

De gemeente wil de jeugd in ieder geval bereiken met hulp van activiteiten van het jongerenwerk. Afgelopen jaar werd er onder meer een zaalvoetbaltoernooi gehouden. Daar kwam een grote groep jongeren op af. Dat gold ook voor een show met artiesten. Over activiteiten komende jaarwisseling wordt nog nagedacht. ‘Het is ook een kwestie van wennen aan het idee’, besluit Van Mulken.