Europese Raad geeft groen licht voor aanscherping luchtkwaliteitseisen
Op 14 oktober 2024 heeft de Europese Raad de nieuwe Europese richtlijn voor luchtkwaliteit formeel aangenomen. Vanaf 2030 gaan er strengere eisen gelden voor bijvoorbeeld fijnstof en stikstofdioxide. Binnen 2 jaar moet Nederland de Europese regels omzetten naar nationale wetgeving.
Luchtverontreiniging vormt het grootste milieurisico voor de gezondheid in Europa. Jaarlijks overlijden in Europa ongeveer 300 000 mensen vroegtijdig door luchtvervuiling. Met de aanscherpingen komen de grenswaarden dichter in de buurt van de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Aangescherpte eisen
De nieuwe richtlijn voegt twee bestaande richtlijnen (2004/107/EG en 2008/50/EG) samen en scherpt de eisen aan. Uiterlijk in 2030 moeten de jaargemiddelde concentraties PM2,5 en PM10 gedaald zijn naar respectievelijk 10 en 20 μg/m3. Dit is nu 25 en 40 μg/m3. Voor NO2 wordt de nieuwe waarde 20 μg/m3. Dit was 40 μg/m3. In specifieke gevallen kunnen de lidstaten om uitstel vragen.
Op basis van de recentste wetenschappelijke gegevens zal regelmatig worden beoordeeld of de luchtkwaliteitsnormen nog geschikt zijn. Dit gebeurt in elk geval in 2030 weer.
Nationale regels
De nieuwe regels gelden voor alle lidstaten van de Europese Unie en vormen de basis voor bijvoorbeeld de grenswaarden in de nationale wetgeving. Eind 2026 moeten de lidstaten hun nationale regels in lijn gebracht hebben met de richtlijn. Om precies te zijn: 2 jaar en 20 dagen ná de officiële publicatie van de richtlijn.
Plannen maken
Een lidstaat moet vóór 2030 een routekaart opstellen als de nieuwe normen niet gehaald dreigen te worden. Daarin staan beleidslijnen en maatregelen om op tijd aan de grenswaarden te voldoen. Als er na 2030 toch nog overschrijdingen zijn, dan moeten binnen 2 jaar na constatering aanvullende maatregelen vastgelegd worden in een luchtkwaliteitsplan.
Het RIVM zal in 2025 een actuele impactanalyse opleveren over de haalbaarheid van de nieuwe normen, zodat de gevolgen voor de Nederlandse situatie duidelijker worden. In 2023 heeft het RIVM al een inschatting gemaakt.
Rechtsbescherming
Niet-gouvernementele organisatie (ngo’s) en andere belanghebbenden kunnen naar de rechter gaan om de nationale uitvoering aan te vechten; de richtlijn geeft enkele kaders hiervoor. Daarnaast hebben burgers recht op een vergoeding bij gezondheidsschade, als het bevoegd gezag met opzet of uit nalatigheid geen maatregelen treft bij overschrijding van de normen.
Publicatie
De nieuwe richtlijn wordt binnenkort gepubliceerd via de website eur-lex.europa.eu en krijgt dan ook een nummer. Op dit moment kunt u wel de tekst al inzien.