Europese Raad en Parlement bereiken akkoord om de luchtkwaliteitsnormen aan te scherpen

Het voorlopige akkoord bestaat uit 4 onderdelen:

Strengere luchtkwaliteitsnormen

De nieuwe regels schrijven strengere normen voor 2030 voor in de vorm van grenswaarden en streefwaarden die dichter bij de WHO advieswaarden liggen en die regelmatig zullen worden beoordeeld.

De herziene richtlijn bevat verschillende luchtvervuilende stoffen waaronder fijnstof (PM_2,5 en PM₁₀), stikstofdioxide (NO₂), zwaveldioxide (SO₂), benzo(a)pyreen, arseen, lood en nikkel. Het voorlopige akkoord geeft lidstaten de mogelijkheid om uitstel te vragen voor het behalen van de grenswaarden. Uitstel mag alleen worden aangevraagd voor specifieke redenen, zoals klimatologische of orografische omstandigheden, waardoor de verminderingen niet op tijd behaald kunnen worden, en onder strikte voorwaarden.

Om uitstel aan te vragen, moeten lidstaten prognoses over luchtkwaliteit opnemen in hun routekaarten die aantonen dat de overschrijding wordt beperkt tot een zo kort mogelijk tijdbestek en dat de grenswaarde uiterlijk wordt bereikt op het einde van de uitstelperiode.

Routekaarten, plannen en kortetermijnactieplannen voor luchtkwaliteit

Lidstaten zijn verplicht een routekaart op te stellen in het geval dat een grens- of streefwaarde wordt overgeschreden. Of bij een concreet overschrijdingsrisico van de waarschuwings- of informatiedrempels voor bepaalde verontreinigende stoffen. Daarnaast moeten lidstaten luchtkwaliteitsplannen opstellen voor gebieden waar de grens- en streefwaarden nog worden overschreden na de deadline. Tot slot kunnen zij ook verplicht worden om kortetermijnactieplannen uit te voeren met noodmaatregelen die het onmiddellijke risico op de menselijke gezondheid verminderen.

Evaluatiebepaling

In de voorlopig overeengekomen tekst wordt de Europese Commissie opgeroepen om de luchtkwaliteitsnormen uiterlijk in 2030 te evalueren. En vanaf dan om de 5 jaar, zodat deze meer in lijn zijn met de advieswaarden van de WHO en de nieuwste wetenschappelijke inzichten. In de herziening worden daarnaast ook andere bepalingen beoordeeld, waaronder de voorwaarden voor uitstel en grensoverschrijdende vervuiling, en wordt overwogen of andere stoffen moeten worden opgenomen.

Toegang tot rechtvaardigheid en recht op compensatie

Volgens de nieuwe regels moeten de lidstaten erop toezien dat burgers het recht hebben om schadeloosstelling te vorderen en te verkrijgen wanneer hun gezondheid is aangetast, als gevolg van een opzettelijke of nalatige schending van de nationale regels die voortkomt uit de omzetting van bepaalde bepalingen van de richtlijn.

In de tekst zoals deze is gewijzigd door de Raad en de Commissie worden de voorschriften voor de lidstaten verduidelijkt en uitgebreid om doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties te bepalen voor wie de uitvoeringsmaatregelen van de richtlijn schendt. Hierbij moeten lidstaten rekening houden met de ernst, de duur en de frequentie van de schending, met de getroffen mensen en omgeving en met de daadwerkelijke of geschatte economische voordelen die de inbreuk oplevert.

Volgende stappen

Het voorlopige akkoord wordt nu ter goedkeuring ingediend bij de vertegenwoordigers van de lidstaten in de Raad (Coreper) en bij de Milieucommissie van het Europese Parlement. Zodra het akkoord wordt goedgekeurd en het akkoord in werking is getreden, hebben lidstaten 2 jaar de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.

Lees ook het persbericht van de Raad van de Europese Unie.