GGD'en schudden gemeentes wakker

'Zo'n rapport helpt om luchtkwaliteit onder de aandacht te houden. Het is aanleiding om in gesprek te gaan met wethouders en gedeputeerden. Elke 4 jaar zit er bij gemeenten en provincies weer een nieuwe ploeg. Nieuwe bestuurders zijn vaak onwetend over dit onderwerp. Globaal overheerst de gedachte: 'We voldoen aan de Europese normen, dus de lucht is gezond.' Het is een eyeopener voor veel bestuurders dat dat niet zo blijkt te zijn. Wij constateren in ons rapport onder meer dat in Gelderland en Overijssel niemand op een plek woont die voldoet aan de nieuwe adviezen voor gezonde lucht van de Wereldgezondheidsorganisatie. Dat levert wel gespreksstof op,' zegt Moniek Zuurbier, senior adviseur milieu en gezondheid voor de GGD'en in Gelderland en Overijssel.

Kennis toevoegen

GGD Gelderland-Midden brengt al 10 jaar, op eigen initiatief, een rapport over de luchtkwaliteit uit. In december verscheen de 5e editie. 'Daarin stellen we vast dat de luchtkwaliteit vooruit is gegaan. Dat is goed nieuws, maar ook daarbij hoort extra kennis die voor beleidsmakers van belang is. Want zelfs bij dalende concentraties vervuilende stoffen, kan de blootstelling eraan stijgen. Bijvoorbeeld omdat er huizen vlak langs de Waal of een drukke weg worden gebouwd. Er zijn wel gemeenten die geen nieuwe kinderopvang en scholen bouwen langs drukke wegen. Maar woningen vallen niet onder die afwegingen van gezondheidseffecten, al adviseert de GGD dat wel.'

En passant ontkracht ze nog een misverstand over wonen langs het water. 'Veel bestuurders weten wel dat varend ontgassen slecht is. Maar dat uitlaatgassen van scheepvaartverkeer een veel grotere bron van gezondheidseffecten zijn, is vaak onbekend.'

Reuring

In Haaglanden is het rapport uitgebracht nadat het algemeen bestuur van de GGD luchtkwaliteit als regionale prioriteit had bestempeld. Men wilde hiermee dan ook gezamenlijk aan de slag. De uitkomsten van het onderzoek zorgden voor veel reuring. 'Vooral van de constatering dat de gezondheidsschade door luchtvervuiling in onze regio hoger is dan het landelijk gemiddelde, schrokken de bestuurders,' zegt Hans Jansen, senior adviseur milieu en gezondheid van GGD Haaglanden. 'Dat betekent immers dat er echt iets moet gebeuren. Die boodschap gaven we ook in ons rapport. Het ingewikkelde is natuurlijk dat niet alleen de wethouders volksgezondheid verantwoordelijk zijn voor de maatregelen, maar dat dit een collegebrede opgave is. Gemeenten nemen onze uitkomsten wel serieus.'

Elke gemeente heeft invloed

'Een belangrijke misvatting in onze regio is dat de meeste vervuilde lucht uit regio Rijnmond komt aanwaaien. Én dat je lokaal en individueel weinig invloed hebt op de luchtkwaliteit. Als we eenmaal kaartjes hebben laten zien van lokale blootstelling aan luchtvervuiling en de belangrijkste bronnen, draait dat beeld vaak bij,' zegt Eline Kolb, adviseur milieu en gezondheid GGD Haaglanden. Hans vult aan: 'Dat in Haaglanden de luchtkwaliteit bovengemiddeld slecht is, laat zien dat lokale bronnen bijdragen en dat een gemeente dus wél wat kan betekenen.'

Desondanks is samenwerking wel belangrijk. GGD Haaglanden probeert - als vervolg op het rapport - een samenwerking tussen alle gemeenten van regio Haaglanden op te zetten met een regionaal plan van aanpak. Daarbij werkt men ook samen met omgevingsdienst en provincie. Eline: 'Juist omdat niet alle gemeenten aan het SLA meedoen, is zo'n regionale samenwerking van toegevoegde waarde.'

Meer potjes

Moniek: 'Luchtkwaliteit verbeteren is een kwestie van én én. Heel veel verschillende maatregelen nemen, met heel veel verschillende partijen. En niet alleen puur op het gebied van luchtkwaliteit. Een maatregel om overgewicht tegen te gaan, zoals mensen meer te laten fietsen, heeft ook impact op de luchtkwaliteit. En andersom. Hetzelfde plan kun je met meer afdelingen oppakken en voor meer subsidiepotjes indienen. Zo kun je als gemeente aan meer middelen komen. GGD'en zijn dé partijen die deze samenhang goed in de gaten hebben.'

Rapporten

• Veel gezondheidsschade door luchtvervuiling in Gelderland en Overijssel | GGD Gelderland-Midden (ggdgm.nl)
• Luchtverontreiniging in de regio Haaglanden - GGD Haaglanden

Eerder in de nieuwsbrief

• Limburg brengt gezondheidsimpact in kaart - Schone lucht akkoord