Meetnet Eersel uitgebreid: 'Het kan geruststellend zijn om te zien dat de lucht meestal schoon is’
In november dit jaar installeerde gemeente Eersel de laatste meetpunten van het vernieuwde Meetnet Luchtkwaliteit en Geluid. Eersel ging van 9 naar 23 meetlocaties. Een groep inwoners bepaalde samen met de gemeente waar de meetpunten kwamen. Tegelijk startte Eersel met een vernieuwd dashboard en een app waarmee inwoners à la minute de hoeveelheid fijnstof en geluidsniveaus kunnen volgen.
Ook kunnen inwoners de app gebruiken om hun beleving van de leefomgeving (bijvoorbeeld hinder of overlast) te melden. Deze meldingen worden niet gebruikt voor handhaving, maar zijn wel belangrijke informatie bij de beoordeling van de meetresultaten.
Het is een drukke periode voor Lars van der Werf, van gemeente Eersel, die alles rondom de metingen van luchtkwaliteit en geluid coördineert. ‘Er komt inderdaad heel veel tegelijk los nu. Het meetnet van Eersel is gekoppeld aan het ILM, het regionale meetnet van Zuidoost-Brabant. Binnenkort krijgen we er nog 3 geavanceerde meetpunten van het ILM bij, waarmee specifiek de uitstoot van houtstook wordt gemeten. En de luchthaven, Eindhoven Airport, gaat opnieuw geluidmetingen verrichten.’
Waarom zijn jullie 5 jaar geleden gestart met het lokale meetnet?
‘In 2019 was Eersel een van de eerste gemeenten in de regio die begon met een netwerk van meetpunten. Zorgen en klachten van inwoners waren de aanleiding. De vliegtuigen die vanaf Eindhoven Airport opstijgen richting het zuiden, vliegen recht over Eersel. Daarnaast loopt de A67 dwars door de gemeente. En centraal in de gemeente ligt het E3-strand, een recreatiegebied met evenemententerrein. Op dit strand zijn van tijd tot tijd festivals met echt harde muziek. Daar liggen enkele huizen vlakbij, maar we krijgen meldingen uit een ruime cirkel rondom dit strand.’
Waarom is het aantal meetpunten nu uitgebreid?
‘Het netwerk was niet fijnmazig genoeg om onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden.’
Gebruiken jullie de metingen om te handhaven?
‘Het meetnet is nadrukkelijk géén handhavingsinstrument. We willen vooral feitelijke informatie over lawaai en luchtvervuiling verzamelen. Met het meetnet 2.0 hebben we nieuwe doelstellingen. We willen de belasting voor burgers inzichtelijk maken; oorzaak en gevolg zien. De data van de meetpunten leggen we naast de ervaringen van inwoners om te kijken of getallen en beleving overeenstemmen. En we willen burgers nog meer betrekken bij het maken van ons beleid.’
Hoe betrekken jullie de inwoners?
‘De meetpunten zijn van de gemeente. Wij werken niet met burgermeetpunten. Citizen science was nog niet zo in zwang toen Eersel begon. Maar de inwoners zijn wel vanaf het begin betrokken. We werken nauw met hen samen, via een klankbordgroep.’
Deze groep bestaat uit 15 inwoners uit alle delen van de gemeente. Er zitten onder meer mensen van de dorpsraden uit de 6 Eerselse kernen in. De klankbordgroep kan formeel het gemeentebestuur en de raad adviseren.
De leden van de klankbordgroep bepalen wát wij onderzoeken en wáár we onderzoeken. Dus zij bepaalden de locaties van de nieuwe meetpunten. Ze hebben afgelopen jaar bovendien de onderzoeksvragen voor de gemeente geformuleerd. Bijvoorbeeld: onderzoek de luchtkwaliteit en het geluidsniveau bij de grote nieuwbouwlocatie in Eersel die nu ontwikkeld wordt. Dus daar gaan wij onder meer gegevens verzamelen. Op die manier draagt de klankbordgroep op een bijna wetenschappelijke manier bij aan gezondheidsfactoren die de bevolking belangrijk vindt.’
Wat gaat de gemeente met de data doen?
‘We hebben met de nieuwe meetpunten een behoorlijk fijnmazig netwerk van kwalitatief goede meetkasten, waarmee we verspreid over onze gemeente de lokale belasting in beeld kunnen brengen. Als de 3 meetkasten van ILM worden toegevoegd, worden onze data nog betrouwbaarder. We gaan de data en de antwoorden op de onderzoeksvragen van de klankbordgroep gebruiken voor beleidsadvies aan onze ambtenaren. Op basis van de metingen rond zo’n nieuwbouwproject bijvoorbeeld, kan het vervolg zijn dat we milieueisen heroverwegen voor het effect op de luchtkwaliteit en het geluidsniveau.’
Kunnen inwoners de data via het dashboard volgen?
‘Ja. Het meetnet bestaat niet alleen uit meetkasten, maar ook uit een dashboard. Dat is vernieuwd. Inwoners kunnen nu niet alleen de gemeten data zien, maar ook de duiding. Kun je buiten een frisse neus halen of beter binnen blijven? Wat is de grootste vervuiler in de regio? Hoeveel dagen per jaar zit jouw wijk op dit niveau? Het kan ook heel geruststellend zijn dat mensen kunnen zien dat de lucht meestal schoon is.’
Inwoners kunnen via het dashboard ook aangeven waar ze last van hebben op het gebied van luchtkwaliteit en geluid. Dat kan via de laptop en sinds december ook via een app. Gebruiken inwoners die mogelijkheid?
‘We zijn pas net klaar met alle installatiewerk, dus we kijken nu nog of het technisch allemaal functioneert. In het begin van het nieuwe jaar start een communicatiecampagne om de mensen erop te attenderen. Wel kunnen de inwoners de nieuwe metingen al volgen via het dashboard, dat te bereiken is via meetnet.net.’