Wethouder Ivo Tillie, Sittard-Geleen: ‘Luchtkwaliteit verdient meer aandacht’

'De ontwikkeling van een gezonde bevolking in deze oude mijnregio loopt van oudsher achter. Vanuit het mijnverleden zijn er gezondheidsproblemen, de bevolking vergrijst en er is ook echt wel armoede hier', stelt Ivo Tillie, wethouder van gemeente Sittard-Geleen, met naast klimaat en duurzaamheid ook gezondheid in de portefeuille.

'We hebben pech met onze ligging', vervolgt Tillie. Houtrook uit de Ardennen en uitstoot van de industrie in het Duitse Roergebied en de omgeving van Luik komen terecht in Zuid-Limburg. Hij geeft aan dat tachtig procent van de luchtvervuiling van over de grens komt. ‘We hebben één geluk: onze gemeente telt veel bomen. Dat groen koesteren we. Mede in het kader van gezondheid.'

Zelf heeft Sittard-Geleen het industriecomplex Chemelot binnen de grenzen. Het complex met zo’n 60 bedrijven heeft een koepelvergunning met de provincie Limburg . ‘Chemelot zelf is uiteraard ook bezig met het verminderen van uitstoot. De provincie is van plan om aan te haken op een landelijk onderzoek naar de relatie tussen de grote industrieclusters en de gezondheid van de inwoners eromheen.’

Zelden klachten

Vrijwel gelijktijdig met de ondertekening van het SLA door Sittard-Geleen rapporteerden de Limburgse GGD’en over de impact van de luchtkwaliteit op de gezondheid. Veel Limburgse gemeenten zijn blij als ze voldoen aan de wettelijke normen, constateerden de GGDe'n.

Tillie wil meer, maar dat zal tijd kosten. 'De relatie tussen schone lucht en gezondheid is nog niet ingeburgerd bij onze inwoners, maar in het gemeentehuis is er geleidelijk aan meer aandacht. Weliswaar is er nu maar een halve fte bezig met luchtkwaliteit, maar het onderwerp krijgt ook de aandacht van ambtenaren die met innovaties in de openbare ruimte werken. Zij verzamelen daarbij ook data over luchtkwaliteit. Enkele jaren geleden is een pilot geweest met de 'snuffelfiets'. Deelnemers, frequente fietsers, kregen een kastje aan het stuur waarmee de luchtkwaliteit onderweg werd gemeten. De proef heeft helaas niet de gewenste inkijk gegeven, omdat de data niet bruikbaar waren.'

Klachten van inwoners krijgt de gemeente zelden. Tillie: 'De meeste klachten over de industrie om ons heen belanden daar. Over houtstook komen geleidelijk meer klachten binnen, maar dat zijn er nog steeds weinig. En we willen hout stoken niet verbieden. Het kan ook helpen tegen energiearmoede.'

De beweging naar gezondere lucht zal geleidelijk gaan. Nu zoiets als een zero-emissiezone in het leven roepen acht Tillie niet zinvol. 'Naar dat soort stappen moeten we toegroeien. Maar door deel te nemen aan het akkoord dwingen we onszelf ervoor te zorgen dat beleid voor gezonde lucht niet ondersneeuwt: we moeten plannen inleveren en uitvoeren.'

Eerst bewust maken

Dat mensen zich meer bewust zijn van het effect van de luchtkwaliteit op gezondheid was afgelopen jaar de belangrijkste missie van Tillie.

'We hebben er begrip voor dat mensen hout stoken om te besparen op energie. Maar we willen wel dat ze weten wat houtrook doet voor de gezondheid. Nieuw in 2023 was dan ook dat we veel meer informatie hebben verstrekt over hoe je op een goede manier kunt stoken. Hiervoor gebruikten we materiaal dat we via de site van het SLA vonden.

We onderzoeken nu mogelijkheden voor subsidies voor het vrijwillig weghalen van rookkanalen en voor emissieloos bouwen. Overigens hebben we ook in de aanloop naar deelname al tips en informatie van het SLA gebruikt, om college en ambtenaren te overtuigen van het nut van ondertekening.'

In 2024 start de gemeente samen met Wageningen Universiteit en Research met het verzamelen van data, om zo preciezere informatie te verkrijgen over de luchtkwaliteit in de gemeente.