Utrechtse handreiking in de maak voor gevoelige en hoogbelaste plekken
De provincie Utrecht werkt aan een handreiking voor gemeenten waarmee ze de luchtkwaliteit kunnen verbeteren voor mensen die extra kwetsbaar zijn voor ongezonde lucht op locaties waar die luchtvervuiling juist extra hoog is. Denk aan een kinderdagverblijf naast een snelweg. Provincie Utrecht organiseerde in mei een workshop voor Utrechtse gemeenten om te horen waar ze mee worstelen.
‘Veel gemeentes weten niet waar te beginnen’, merkt Brigit Valentijn van provincie Utrecht. Maar de problemen aanpakken is urgenter geworden met de motie over beleid voor gevoelige bestemmingen die de Tweede Kamer op 20 april 2022 aannam. Die motie roept gemeenten op werk te maken van gevoeligebestemmingenbeleid.
Praktische tips
De ‘Handreiking gevoelige bestemmingen op hoogbelaste locaties’ kan gemeenten helpen dit soort plekken te identificeren en oplossingen te vinden voor de problemen met luchtkwaliteit. De handreiking wordt zo praktisch en specifiek mogelijk, met bijvoorbeeld gewenste afstanden tot bronnen van luchtvervuiling en concrete tips en oplossingen voor bestaande en nog te realiseren locaties. Uiterlijk eind 2022 wil de provincie de handreiking klaar hebben.
Oplossing die werkt
‘De voorgestelde oplossingen kunnen ook wat we noemen ‘end-of-pipe’-oplossingen zijn. Als de uitstoot moeilijk verminderd kan worden en de gevoelige locatie niet verplaatst, dan kun je altijd nog het binnenklimaat proberen te zuiveren’, stelt Birgit Valentijn.
Tijdens de workshop haalde ze de pilot SchoolVent aan, op het Jordan - Montessori Lyceum Utrecht in Zeist. Op deze middelbare school - die in het oksel van drukke wegen ligt, waaronder een snelweg - is geïnvesteerd in een geavanceerd ventilatiesysteem dat de luchtkwaliteit en klimaat in de klaslokalen sterk verbeterde. Valentijn: ‘Dit pakt de bron niet aan, maar is in elk geval een oplossing die werkt.’
Strijd om ruimte
Dergelijke oplossingen zijn haast onvermijdelijk, denkt Valentijn. ‘Want als iets duidelijk is geworden tijdens de workshop, is dat er in het Utrechtse een heftige strijd om de ruimte gaande is.’
Nu al staan scholen en verzorgingshuizen op locaties met matige of slechte luchtkwaliteit. Het is zaak om te voorkomen dat er nog meer ‘gevallen’ bij komen, maar dat lukt niet altijd. ‘Omwille van gezonde lucht is het beter dat bepaalde plaatsen onbebouwd blijven. Maar gemeentes zitten met een enorme bouwopgave en waar huizen komen, komen wegen, scholen, klinieken. Het is continu compromissen sluiten’, zegt Valentijn.
Workshop
Tijdens de workshop was de helft van de Utrechtse gemeenten aanwezig plus de Omgevingsdienst Regio Utrecht, die een aantal gemeenten vertegenwoordigde. Ook waren medewerkers van GGD Utrecht aanwezig. Met provincie Utrecht en RIVM bespraken de betrokken deelnemers thema’s als bronaanpak, gebiedsontwikkeling, burgerparticipatie, instrumentarium en binnenmilieu. GGD Amsterdam lichtte een onderzoek toe naar het effect van uitstootvrije mobiliteit, dat later in het jaar gepubliceerd zal worden. ‘Ook hieruit kunnen gemeenten lessen leren. Al die thema’s en praktische handvatten komen straks in de handreiking.’