Wegverkeer en gevoelige bestemmingen. Nieuw onderzoek input voor advies lokaal beleid

Deze vragen worden beantwoord in het onderzoeksproject 'Wegverkeer en gevoelige bestemmingen' van de Academische Werkplaats Gezonde Leefomgeving, dat begin 2022 start.

De resultaten van het onderzoek worden gebruikt voor een advies over beleid voor gevoelige functies vanuit het Schone Lucht Akkoord (SLA). Projectleider Saskia van de Zee (GGD Amsterdam) vertelt waarom onderzoek nodig is.

Schoner wegverkeer

GGD'en adviseren om een minimale afstand te houden tussen drukke wegen en gevoelige bestemmingen als woningen, scholen, kinderdagverblijven en verzorgingstehuizen (huidige GGD-aanbevelingen). 'Deze afstanden zijn gebaseerd op gedateerd onderzoek', zegt projectleider Saskia van der Zee (GGD Amsterdam). 'De aanbevelingen zijn uit een tijd waarin verkeer vervuilender was dan tegenwoordig. Tegelijkertijd weten we nu ook veel meer over de schadelijkheid van luchtverontreiniging bij heel lage concentraties. De WHO-advieswaarden zijn in september dan ook fors aangescherpt. Daarom onderzoeken we of de minimale afstanden die de GGD adviseert, nog actueel zijn en of er een beter alternatief is.'

Meer hooggevoeligen

Daarnaast richt het onderzoek zich op de vraag welke mensen extra kwetsbaar zijn voor luchtverontreiniging. 'In eerste instantie werden vooral kinderen, ouderen en mensen met een long- of hartaandoening als hooggevoelig beschouwd. Ondertussen stapelen de wetenschappelijke bewijzen zich op dat meer groepen hooggevoelig zijn. Een update van de definitie van hooggevoelige groepen en gevoelige bestemmingen maakt deel uit van het onderzoek', aldus Van der Zee.

SLA-advies voor beleid gevoelige bestemmingen

De resultaten van dit onderzoek, die medio 2022 worden verwacht, vormen input voor de SLA-themagroep hoogbelaste gebieden en hooggevoelige groepen bij het opstellen van een advies over gevoelige bestemmingenbeleid. De stuurgroep van het SLA zal het advies vaststellen. Gemeenten en provincies bepalen zelf hoe ze het advies vertalen naar lokaal beleid om extra kwetsbare mensen te beschermen tegen negatieve gezondheidseffecten door luchtvervuiling.

Besluit gevoelige bestemmingen vervalt

Het SLA-advies voor beleid gevoelige bestemmingen zal in de tweede helft van 2022 verschijnen. Dat is dus nadat de Omgevingswet in werking treedt (1 juli 2022). Dan vervalt ook het Besluit gevoelige bestemmingen uit 2009. De impact van dit wegvallen is anno 2022 zeer beperkt. Want er zijn geen of nauwelijks overschrijdingen meer van de EU-grenswaarden op plekken langs wegen waar mensen verblijven. Het Besluit gevoelige bestemmingen richt zich juist op plekken langs wegen mét grenswaardenoverschrijding; daar mogen geen nieuwe scholen en kinderdagverblijven gebouwd worden.

Lokaal beleid: veel gezondheidswinst te halen

Bij een lokaal beleid voor gevoelige functies gaat het dus vooral om het beschermen van (extra) gevoelige mensen, op plekken waar relatief veel luchtvervuiling is. Daar is nog veel gezondheidswinst te halen, bijvoorbeeld met het uitgangspunt 'de meest gevoelige groep op de minst vervuilde plek'. Met de nieuwste wetenschappelijke inzichten uit het onderzoek van de Academische Werkplaats kan de SLA-themagroep dit uitgangspunt straks verder invullen voor wegverkeer. Zodat gemeenten hun lokale beleid daarop kunnen baseren. Naast wegverkeer zijn er natuurlijk meer bronnen van luchtvervuiling, waaraan gevoelige groepen blootgesteld worden. De SLA-themagroep wil ook daar aandacht aan besteden.

Meteen aan de slag met lokaal beleid

Wil je vooruitlopend op het SLA-advies verkennen welke mogelijkheden er zijn voor lokaal beleid gevoelige bestemmingen? Lees de huidige GGD-aanbevelingen en de Amsterdamse richtlijn gevoelige bestemmingen - GGD Amsterdam. Het laatste is een voorbeeld van lokaal beleid, aanvullend op het Besluit gevoelige bestemmingen. In Amsterdam wordt afstand gehouden tussen nieuwe scholen en kinderdagverblijven en drukke wegen, ongeacht de concentraties.