Ervaringen uit Pilot Stookverbod bij RIVM-stookalert

Weinig mogelijk bij klachten houtrook

'Veel klachten kregen we in Maastricht niet over houtrook. Maar op een flitspeiling in 2021 kwamen ontzettend veel reacties, meer dan 2.000, zowel van stokers als van mensen die last hebben van houtrook. Een van de dingen die eruit sprong: het vertrouwen dat een klacht over houtrook indienen iets oplost, was laag', vertelt Astrid Vermeulen, senior beleidsmedewerker Wonen en Leefkwaliteit bij gemeente Maastricht.

'We gingen eerst eens in gesprek met Handhaving. Die beaamde dat ze weinig kunnen doen aan overlast van houtrook. Áls je al kunt zien uit welke schoorsteen de rook komt, kun je nog niet meer doen dan aanbellen. Je mag niet naar binnen om te controleren of de kachel brandt. Dat mag zelfs niet als er daadwerkelijk een verbod op stoken geldt.'

Juridisch inzicht

Maastricht sloot zich aan bij de pilot Stookverbod bij een RIVM-stookalert, om te kijken of er juridisch meer mogelijk is. Uit een inventarisatie voor de pilot kwamen 2 juridische grondslagen naar voren:

• Gemeentes kunnen een beleidsregel opstellen voor de APV waarmee op grond van artikel 7.22 van het Bouwbesluit gehandhaafd kan worden.
• Gemeentes kunnen gebruik maken van de nieuwe instrumenten onder de Omgevingswet om een verbod op houtstook te koppelen aan een code rood van de stookwijzer, een RIVM-stookalert of aan mist of een lage windkracht.

Op de website van het Schone Lucht Akkoord staan de juridische mogelijkheden, een voorbeeld van een beleidsregel en een voorbeeldwerkinstructie.

Sinds kort hanteren 3 gemeenten een stookverbod bij ongunstige weersomstandigheden, daarover stond in de vorige nieuwsbrief ‘Stookverbod in de praktijk’.

Overlast meetbaar maken

'Binnen de pilot is veel uitgezocht over welke vorm van handhaving mogelijk is, maar het blijft ingewikkeld, omdat je eigenlijk alleen kunt handhaven bij aantoonbare overlast. En je kunt niet bij iemand het dak op om te meten wat er uit de schoorsteen komt', concludeert Vermeulen. Het was reden voor Maastricht om tot nu toe nog geen stookverbod in te voeren.

Wel verzamelde de gemeente met nog 2 enquêtes een schat aan informatie over stookgedrag en overlast. Een aantal klagers hield bij wanneer ze overlast ervoeren, stokers wanneer ze de kachel aan en uit deden. En 65 fijnstofmeters (Ohnics) maten realtime de concentratie fijnstof. Vermeulen presenteerde de uitkomsten op het Schone Lucht Jaarcongres op 7 juni in Amsterdam. 'Een van de conclusies is dat de gemeten fijnstofwaarden van de Ohnics-sensoren een verband laten zien met de ervaren klachten en dat overlast van stoken hiermee dus valt te detecteren.'

Overnemen van andere gemeenten

Dit jaar gaat een plan van aanpak naar de gemeenteraad met een groslijst aan mogelijke maatregelen om houtrook tegen te gaan voor een gezondere lucht. Een pilot om een stookverbod in te voeren bij ongunstige weersomstandigheden zal, ondanks de moeizame handhaving, één van de opties zijn. 'We werken een beleidsregel uit voor de Maastrichtse Omgevingsvisie en regels voor het Omgevingsplan', zegt Vermeulen. 'Het prettige van de pilot is dat ik goed op de hoogte ben. Ik hoef niet zelf het wiel uit te vinden voor zo'n plan van aanpak; er liggen al voorbeelden van andere gemeenten.'

SpUk-subsidie

Om gemeentes te helpen bij hun experimenten kunnen ze nog tot en met 29 september SpUk-geld aanvragen voor het voorbereiden, invoeren en handhaven van een stookverbod bij een stookalert, voor luchtmetingen en voor het verwijderen van rookkanalen.

Blauwdruk

Er waren meer redenen voor gemeenten om nu nog geen stookverbod in te voeren. De energiecrisis bijvoorbeeld, die voor veel mensen verzacht werd doordat ze hun houtkachel konden stoken. Bovendien zullen het stookalert en de Stookwijzer in 2023 geïntegreerd worden, wat de uitvoering en handhaving kan vergemakkelijken. Gemeenten wachten liever op deze geïntegreerde tool. Én op de Omgevingswet, die vanaf 2024 het juridische kader vormt, waarmee een stookverbod naar verwachting makkelijker wordt.

Binnen de pilot Stookverbod bij een RIVM-stookalert werkt een kleine werkgroep nu een blauwdruk uit (inclusief Omgevingsplan-voorbeeldregels) voor hoe gemeenten makkelijk een stookverbod bij een RIVM-stookalert op kunnen stellen onder de Omgevingswet.