Ervaringen na een winterstookverbod in Amersfoort
Een stookverbod, valt dat te handhaven? Hoe houdt het juridisch stand? Hoeveel weerstand roept het op bij de bevolking? Gemeente Amersfoort deed er vanaf 1 oktober 2024 als eerste en enige gemeente ervaring mee op. Wethouder Johnas van Lammeren vertelt hoe dat verliep.
Om te beginnen: het Amersfoortse stookverbod gold bij code oranje en rood van de Stookwijzer. Van Lammeren: ‘Dit is nieuw beleid in Nederland en in Amersfoort. Dan is het verstandig om niet direct van 0 naar 100 te gaan. Als je te hard loopt, verlies je commitment. Er was redelijk veel begrip, ook van de stokers.’
Buren ontzien
‘Niemand stookt om zijn buren dwars te zitten’, zegt Van Lammeren. De meest gehoorde reactie was: ‘Ik wist het niet’. De kachel was aan omdat het verbod nog niet bekend was of omdat mensen vergeten waren de Stookwijzer te raadplegen. Ook gebeurde het in het begin dat de kleurcode veranderde van geel naar oranje gedurende de avond. Dat is ondervangen nu de Stookwijzer de kleurcode per 6 uur aanpast in plaats van elk uur.
‘Als boa’s mensen aanspraken op hun stookgedrag, waren de meesten bereid om dat aan te passen. Onze begeleidende campagne ging ook niet over ‘vuur stoken is slecht’, maar over 'rekening houden met je buren'.’
Geen rondfietsende boa’s
‘Wat we expliciet níet hebben gedaan, is boa’s rond laten fietsen, speurend naar houtrook. We acteerden op meldingen van overlast. Het gaat ons erom dat Amersfoorters geen rook hoeven in te ademen en al zeker niet ín huis. Als iemand ergens in het buitengebied schoon stookte en geen enkele buur had er last van, dan was het nog steeds verboden bij code oranje en rood, maar handhaafden wij niet’, vertelt Van Lammeren.
Spectaculair meer meldingen
Het aantal meldingen steeg spectaculair, omdat Amersfoorters nu het vertrouwen hadden dat er met hun melding iets gebeurde. In de eerste maanden van 2025 kwamen er 580 meldingen binnen, tegen 60 in het eerste kwartaal in 2024.
Bij een melding van overlast, kreeg een bewoner twee keer een waarschuwing vergezeld van informatie. ‘Boetes hebben we niet uitgedeeld. Dat was niet nodig.’
Het gedeeltelijke verbod leverde een enkele teleurgestelde Amersfoorter op, die overlast meldde bij code geel. Met die melding ging de gemeente niet aan de slag.
Handhaverstekort
Handhaven leverde zeker praktische problemen op, ervoer de gemeente. ‘Sommige bewoners deden de deur niet open. Of op het adres uit de melding zagen de handhavers geen rook uit de schoorsteen komen. Dan deden ze flyers in de brievenbus, ook bij de huizen rond dat adres. We zijn ons ervan bewust dat de handhaving niet perfect was. In het weekend is het druk met stoken, maar ook in de horeca. Dan kwamen we gewoon handhavers te kort’, constateert de wethouder.
Met deze ervaringen gaat Van Lammeren het beleid volgende winter aanscherpen. Minder waarschuwingen en sneller een handhaver op de stoep. Er is inmiddels extra boa-capaciteit bijgekomen, maar om alles op te pakken is dat nog niet afdoende. Toch heeft Van Lammeren er vertrouwen in. ‘Van links tot rechts leeft in de raad de overtuiging dat dit houtstookverbod verstandig is. Wij verwachten ook dat het juridisch standhoudt als het voor de rechter zou komen. Voorlopig hebben we de beleidsregel onder onze zorgplicht geschaard.’
Mooie spin-off
‘Een mooie spin-off van dit verbod is dat er ruimte is gekomen om met buren het gesprek aan te gaan over de overlast door houtrook. Het is nog te vroeg om minder luchtvervuiling te meten, maar het verbod heeft in elk geval de discussie open gebroken. En dat is al een goed resultaat.’