Leren over het hoe van­ scherper vergunn­en

De cursussen waren bestemd voor juristen, vergunningverleners, toezichthouders en beleidsmedewerkers van provincies, gemeenten en omgevingsdiensten. Dat de belangstelling voor de cursussen zo groot was, zegt wat over hoeveel vraag er is naar de nieuwe kennis over scherper vergunnen. De 3 cursussen, van elk een dagdeel, gingen over algemene luchtsystematiek, juridische onderbouwing van SLA-maatregelen en monitoringsplannen kennen en kunnen beoordelen.

Wat is scherper vergunnen ook alweer?

Eén van de afspraken in het Schone Lucht Akkoord: dat provincies, gemeenten en omgevingsdiensten van de industrie eisen dat ze minder schadelijke stoffen uitstoten. Hiervoor kunnen zij in de omgevingsvergunning lage grenswaarden voor de uitstoot van schadelijke stoffen voorschrijven. Dit zijn grenswaarden die overeenkomen met technieken die in Referentiedocumenten voor Beste Beschikbare Technieken (BREF) staan beschreven en met de range van emissiegrenswaarden die bij die technieken horen. Lex Fresen: 'Veel bedrijven gaan in hun vergunningsaanvraag aan de bovenkant van die range zitten en daar gaan overheden en omgevingsdiensten tot nu toe nog te vaak in mee bij de vergunningverlening.' Het SLA vraagt om in vergunningen te eisen dat bedrijven investeren in minder uitstoot. Zo komen ze aan de onderkant van die range uit.

Waarom waren de cursussen nodig?

De cursussen waren erop gericht provincies, gemeenten en omgevingsdiensten handvatten te geven om het strengere beleid goed te kunnen uitvoeren. Lex Fresen: 'Op het jaarcongres van het SLA op 12 februari werd in het verhaal van regeringscommissaris Kars de Graaf weer duidelijk dat de Omgevingswet overheden echt mogelijkheden biedt om het strengere SLA-beleid uit te voeren, maar hoe dat moet, is soms nog een zoektocht, vandaar dat we die kennis deelden.'

Wat heb je eraan gehad?

Vergunningverlener Robin Liefers, van Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG), volgde de monitoringscursus. 'Het was heel praktisch. Aan het eind van de workshop werd alle kennis samengevat in een soort blauwdruk voor een vergunningsvoorschrift. Die heb ik toevallig vandaag nog gebruikt als checklist bij een vergunningsaanvraag. De cursus heeft me veel kennis opgeleverd om beter te kunnen overleggen met bedrijven en onze eigen luchtspecialisten.'

'Dat wij scherpere eisen stellen, geeft bedrijven nieuwe inzichten, zeker adviesbureaus'

Huub Slabbekoorn van Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) Utrecht, ook vergunningverlener, was bij de cursus algemene luchtsystematiek. 'Ik heb veel opgestoken over hoe je kunt omgaan met bedrijven als je hun plannen toetst of het bedrijf moet monitoren. We zaten bij de cursus met OD-medewerkers uit verschillende provincies en konden dus veel praktische verhalen delen. Het moment dat bedrijven gaan investeren is het moment om de scherpere eisen te introduceren. Ik heb inzicht gekregen in de wettelijke mogelijkheden daarvoor. Ik merk dat het bedrijven ook nieuwe inzichten geeft, als wij daarom vragen. Zeker adviesbureaus die de vergunningsaanvragen vaak schrijven.'

Ditte Hunsche, juridisch beleidsmedewerker bij Omgevingsdienst IJmond (ODIJmond) volgde de juridische cursus: 'Het is gemakkelijk om te zeggen tegen de industrie, er is nieuw beleid, we worden strenger. Maar, hoe veranker je dit nu echt in beleid en hoe voer je dit uit? Ik heb tijdens de cursus goede praktische handvatten gehoord. De cursus kan helpen jurisprudentie over het voorzorgsbeginsel – dat ook in de Richtlijn Industriële Emissies (RIE) zit – verder te ontwikkelen. Dit is nog een opgave. Soms weet je niet hoe een bepaalde nieuwe techniek of de toepassing van bepaalde stoffen uitpakt. Bijvoorbeeld omdat er (nog) te weinig wetenschappelijke feiten en cijfers zijn. Toch vraagt gezondheid of de kwaliteit van de fysieke leefomgeving je om te handelen. De Omgevingswet legt de basis om die onzekerheid in Algemene maatregel van bestuur (amvb’s) te ondervangen. De omgevingsvergunning is dan het haakje.”

Wat is het vervolg?

De in totaal 9 bijeenkomsten in 2023 en 2024 werden betaald met geld uit de specifieke uitkering voor het SLA. 'Het zou mooi zijn als het kenniscentrum Omgevingsdienst NL soortgelijke cursussen gaat organiseren', zegt Lex Fresen.

'Het is goed dat deze praktische kennis is gedeeld en ik ben echt wel meer te weten gekomen over de mogelijkheden die de wet ons biedt. Maar scherper vergunnen vraagt ook een andere manier van denken bij de omgevingsdiensten zelf. En jurisprudentie', zegt Ditte Hunsche.

Lex Fresen sluit daarbij aan: 'We moeten niet alleen de medewerkers van omgevingsdiensten opleiden. We moeten ons ook richten op wat het management nodig heeft om zijn medewerkers te ondersteunen bij scherp vergunnen. Want het management moet de ruimte creëren om scherp vergunnen mogelijk te maken en die strengere eisen toe te passen.'