Pilot gedragsverandering: bedrijven ‘aan’ zetten om stookinstallaties te laten keuren

Veel bedrijven en organisaties laten hun stookinstallatie niet of niet volledig keuren. Tijdens een cursus over gedragsverandering voor omgevingsdiensten bleek dit een herkenbaar knelpunt voor veel toezichthouders. Imme van Klingeren (tot voor kort werkzaam bij omgevingsdienst De Vallei) en Katie Treuren (DCMR Milieudienst Rijnmond), allebei gespecialiseerd in gedragsverandering, besloten dit probleem aan te pakken in een gezamenlijk gedragsproject.

Van praktijkprobleem naar pilot

Samen met Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied startten ze in 2022 een pilot om te onderzoeken hoe bedrijven gestimuleerd kunnen worden om hun stookinstallatie op tijd en volledig te laten keuren. ‘Als stookinstallaties op tijd worden gekeurd, functioneren ze energiezuiniger en stoten ze minder schadelijke stoffen uit’, legt Imme van Klingeren uit. ‘De keuring zelf heeft misschien niet de grootste milieu-impact, maar doordat het zo vaak misgaat, kost het omgevingsdiensten veel tijd en geld. Als bedrijven zelf het initiatief nemen, kunnen toezichthouders hun capaciteit focussen op situaties met meer impact of veiligheidsrisico’s.’

Scholen ‘aan’ zetten

‘Voor de pilot richtten we ons op één specifieke doelgroep om goed te kunnen aansluiten bij hun motivaties en drempels’, zegt Katie Treuren. ‘Uit ons onderzoek bleek dat overtredingen vooral voorkomen bij kleinere organisaties zoals scholen. Tegelijkertijd hechten scholen veel waarde aan veiligheid en duurzaamheid, wat hen tot een kansrijke groep maakt.’

Uit gesprekken met scholen en scholenkoepels bleek dat onderhoud vaak wordt geregeld via een koepelorganisatie. Die schakelt onderhoudsbedrijven in die niet altijd bevoegd zijn om de keuring uit te voeren. Treuren: ‘Veel organisaties dachten dat het goed geregeld was, maar kwamen erachter dat hun onderhoudspartner geen keuringen mag uitvoeren omdat zij hier niet voor gecertificeerd zijn. Omdat onderhoudsbedrijven hun klanten kunnen verliezen aan partijen die wél beide diensten aanbieden, hebben zij er geen belang bij om klanten hierop te wijzen.’

Met de pilot onderzochten Treuren en Van Klingeren welke communicatiebenadering het beste effect had om scholen en scholenkoepels ‘aan’ te zetten. Omgevingsdiensten in de regio’s Rijnmond, Den Haag, Utrecht, Noordzeekanaalgebied en Gelderland deden mee aan de verspreiding.

Herinneren op het juiste moment

Van Klingeren en Treuren verwerkten alle inzichten in een nieuw infoblad en een instructiedocument. Het instructiedocument helpt omgevingsdiensten om bedrijven zo te benaderen dat ze het grootste effect sorteren. Waar de pilot zich richtte op scholen, is de huidige aanpak geschikt voor alle kleine en middelgrote organisaties en bedrijven.

Het infoblad wordt digitaal verstuurd vlak voordat de keuring opnieuw moet plaatsvinden, vergelijkbaar met een APK-herinnering. Door het juiste moment te kiezen, is de boodschap relevant voor de doelgroep en daarmee effectiever. Vanwege lange wachttijden bij keuringspartijen is tijdige communicatie cruciaal. Tijdens de pilot bleek een e-mail bovendien effectiever dan een brief: e-mails bereikten sneller en vaker de juiste persoon binnen een organisatie.

Vervolgens worden er op twee latere tijdstippen nogmaals herinneringen verstuurd als er nog geen nieuwe keuring in het SCIOS-portaal geregistreerd is. Dit maakt bedrijven ook duidelijk dat omgevingsdiensten hiermee bezig zijn en het zien wanneer er niet gekeurd wordt

Helder stappenplan

Het infoblad bevat een helder stappenplan waarin staat wat organisaties precies moeten doen om aan de keuringsplicht te voldoen. Vooral bij kleinere bedrijven ontbreekt vaak de kennis of is geen specifieke medewerker voor dit onderwerp. Dit infoblad helpt ook om in het vervolg de juiste budgetten te reserveren in de begroting. Ook geeft het informatie over brandveiligheid en risico’s op lagere uitkering door verzekeraars bij ontbrekende keuringen.

Treuren: ‘Zo’n infoblad blijkt drempels weg te nemen; het maakt een keuring regelen behapbaar. Vooral voor kleinere bedrijven is attenderen en informeren extra effectief. Daarnaast is meermaals herinneren een krachtig middel. In een ander project zagen we dat 74 procent van de benaderde bedrijven reageerde en de verplichte maatregel nam door het gebruik van deze aanpak.’

Meer informatie

• Het infoblad en het stappenplan zijn voor medewerkers van omgevingsdiensten beschikbaar op Kennisnet van Omgevingsdienst NL via de pagina Kennisnetwerk Gedrag ( voor deze pagina is inloggen nodig).
• Download hier het Pdf-bestand van het stappenplan: 
  Stookinstallaties Keuring Stappenplan (pdf, 969 kB)