Overzicht luchtkwaliteitswaarden
Er zijn verschillende luchtkwaliteitswaarden: wettelijke waarden, nieuwe Europese grenswaarden vanaf 2030 en advieswaarden van de WHO. Dit overzicht geeft een uitleg bij deze verschillende waarden en de relatie met het Schone Lucht Akkoord.
Wettelijke grenswaarden
Er gelden wettelijke grenswaarden voor luchtkwaliteit. Deze grenswaarden staan in paragraaf 2.2.1.1 van het Besluit kwaliteit leefomgeving. De grenswaarden zijn gebaseerd op de EU-richtlijn luchtkwaliteit 2008/50/EG.
Streefdoel Schone Lucht Akkoord 2030
Het Schone Lucht Akkoord blijft streven naar de WHO-advieswaarden uit 2005. Die golden toen het Akkoord is gesloten en de stuurgroep heeft geconcludeerd dat de nieuwe WHO-advieswaarden uit 2021 nog niet haalbaar zijn in 2030.
Scherpere eisen in nieuwe EU-richtlijn
Op 14 oktober 2024 heeft de Europese Raad een nieuwe Europese richtlijn voor luchtkwaliteit formeel aangenomen. Vanaf 2030 gaan er strengere eisen gelden voor bijvoorbeeld fijnstof en stikstofdioxide. Binnen 2 jaar moet Nederland de Europese regels omzetten naar nationale wetgeving.
De nieuwe richtlijn voegt twee bestaande richtlijnen (2004/107/EG en 2008/50/EG) samen en scherpt de eisen aan. Zo moeten uiterlijk in 2030 de jaargemiddelde concentraties PM2,5 en PM10 gedaald zijn naar respectievelijk 10 en 20 μg/m3. Dit is nu 25 en 40 μg/m3. Voor NO2 wordt de nieuwe waarde 20 μg/m3. Dit was 40 μg/m3. Voor PM2,5 en PM10 komt dit voorstel overeen met het streefdoel voor 2030 van het Schone Lucht Akkoord. Voor NO2 is er nog extra inspanning nodig. In 2050 moeten volgens de Commissie dan de WHO-advieswaarden zelf behaald zijn, in lijn met de visie 'Zero Pollution' die de EU heeft geformuleerd.
In specifieke gevallen kunnen de lidstaten om uitstel vragen. Op basis van de recentste wetenschappelijke gegevens zal regelmatig worden beoordeeld of de luchtkwaliteitsnormen nog geschikt zijn. Dit gebeurt in elk geval in 2030 weer.
Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar de haalbaarheid in Nederland van het voorstel voor een nieuwe EU-richtlijn luchtkwaliteit (april 2023). In 2025 volgt een actualisatie.
Advieswaarden WHO
In september 2021 heeft de WHO nieuwe, aangescherpte advieswaarden gepubliceerd voor luchtkwaliteit. De reden voor deze aanscherping is dat uit onderzoek blijkt dat luchtvervuiling ook bij lage concentraties negatieve gezondheidseffecten heeft. De oude advieswaarden van de WHO komen uit 2005. Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van de nieuwe WHO-advieswaarden in Nederland in 2030 (juli 2022).
Lees ook het uitgebreide artikel over de nieuwe WHO-advieswaarden (oktober 2021).
Schone Lucht Akkoord: toewerken naar WHO-advieswaarden
Een van de afspraken uit het Schone Lucht Akkoord is dat partijen toewerken naar de WHO-advieswaarden in 2030. De advieswaarden uit 2005 zijn daarbij uitgangspunt. Die golden toen het Akkoord is gesloten en de stuurgroep van het Schone Lucht Akkoord heeft geconcludeerd dat de nieuwe WHO-advieswaarden uit 2021 nog niet haalbaar zijn in 2030.
Stapsgewijs toewerken naar nieuwe WHO-advieswaarden, na 2030
In 2021 stelde de WHO nieuwe, veel lagere advieswaarden vast. Deze lagere waarden zijn een doel van het zero-pollution beleid van de EU in 2050.
De staatssecretaris heeft de ambitie uitgesproken om stapsgewijs naar de nieuwe WHO-advieswaarden toe te werken, 2030 lijkt daarvoor nog te vroeg. Lees ook de reactie van de staatssecretaris uit oktober 2022 over het halen van de nieuwe WHO-advieswaarden.
Mogelijk aanvullende maatregelen in uitvoeringsagenda 2024-2030
Op dit moment wordt er een verkenning gedaan naar mogelijke aanvullende maatregelen. Eind 2023 besluiten gemeenten, provincies en het Rijk samen welke maatregelen aan de aanpak in het Schone Lucht Akkoord kunnen worden toegevoegd. Als aanvullende maatregelen nodig zijn, dan worden deze opgenomen in de uitvoeringsagenda 2024-2030.
Mogelijk aanvullende maatregelen nodig vanwege nieuwe EU-richtlijn
De nieuwe Europese grenswaarden gaan gelden vanaf 2030. Voor PM2,5 en PM10 komen de nieuwe eisen overeen met de oude WHO-advieswaarden. Voor NO2 is de nieuwe norm een halvering van de oude WHO-advieswaarde.
Alle luchtkwaliteitswaarden bij elkaar
Overzicht waarden luchtkwaliteit. Het gaat om jaargemiddelde waarden.
| Stof | Omgevings-waarden, Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) §2.2.1 |
Streefdoel 2030 Schone Lucht Akkoord WHO waarden 2005 |
Nieuwe EU-eisen per 2030 |
EU-beleid zero-pollution 2050, streven naar WHO-waarden 2021 |
|---|---|---|---|---|
| NO2 | 40 µg/m3 | 40 µg/m3 | 20 µg/m3 | 10 µg/m3 |
| PM10 | 40 µg/m3 | 20 µg/m3 | 20 µg/m3 | 15 µg/m3 |
| PM2,5 | 25 µg/m3 | 10 µg/m3 | 10 µg/m3 | 5 µg/m3 |